„Það er fyllilega ljóst að það að vinna á uppsöfnuðum skorti á íbúðum er langtímaverkefni, ekki átaksverkefni,“ sagði Ólafur Heiðar Helgason, hagfræðingur í hagdeild Íbúðalánasjóðs, á fjölmennum fundi Reykjavíkurborgar um uppbyggingu í borginni sem haldinn var í dag. Ólafur fór þar yfir mat hagdeildar á þörf fyrir íbúðir hér á landi næstu árin og setti þá þróun í samhengi við stöðuna í byggingariðnaði.
Kynningu Ólafs á fundinum má nálgast hér.
Uppsafnaður skortur gæti verið um 9.000 íbúðir
Í kynningu Ólafs kom fram að næstu tvö ár skapast þörf fyrir 6.000 nýjar íbúðir vegna fólksfjölgunar, og að til viðbótar megi ætla að uppsafnaður skortur hafi numið 9.000 íbúðum um síðustu áramót. Uppbygging næstu tvö árin gæti dugað fyrir þeirri þörf sem verður til á tímabilinu, en líklega næst ekki að saxa mikið á uppsafnaða skortinn. Enn frekari uppbygging íbúða umfram þá sem er nú þegar áformuð gæti haft neikvæðar hliðarverkanir í för með sér fyrir byggingariðnað, vinnumarkað og íbúðamarkað.
Því sé fyllilega ljóst að það að vinna upp þörf á nýbyggingum er langtímaverkefni. Uppsafnaðri þörf fyrir íbúðir megi líkja við þörf á viðhaldi í vegakerfinu, þar sem sveitarfélög og Vegagerðin hafa gefið í eftir nokkur mögur ár. „Það er samt enginn að tala um að malbika alla vegi landsins og ráðast í allar þær vegaframkvæmdir sem hafa setið á hakanum á næstu 2-3 árum. Það að vinna á uppsafnaðri fjárfestingaþörf er langtímaverkefni, hvort sem er í vegamálum eða húsnæðismálum“ sagði Ólafur.
Þarf fyrst og fremst hagkvæmar íbúðir
Mikilvægt er að huga að því hvers konar íbúðir vantar á markaðinn, ekki síður en hversu margar þær eru. Fyrst og fremst er þörf á minni og hagkvæmari íbúðum næstu árin, meðal annars þar sem fjölskyldur eru að verða smærri. Þá hefur ríkt aðkallandi skortur á hagkvæmum leiguíbúðum fyrir tekjulægri hópa. Uppbyggingu almenna íbúðakerfisins og fjölgun félagslegra íbúða er ætlað að koma til móts við þá þörf.
Íbúðaþörf háð ákveðinni óvissu
Ólafur fór jafnframt yfir hvaða áhrif breytt fjölskyldusamsetning getur haft á íbúðaþörf. Á undanförnum árum hefur ungt fólk búið sífellt lengur í foreldrahúsum. Það er væntanlega að miklu leyti vegna þess að skortur er á húsnæði á viðráðanlegu verði fyrir þann aldurshóp, en auk þess er mögulegt að fólk vilji nú búa lengur hjá foreldrum sínum en áður. Ef sú er raunin er þörfin fyrir íbúðir minni en ella.
Þörf fyrir íbúðir er hins vegar meiri ef eldra fólk býr lengur í eigin húsnæði áður en það flytur á hjúkrunarheimili, t.d. vegna bættrar heilsu. Reiknuð íbúðaþörf fer því eftir þeim forsendum sem liggja að baki, og um þær ríkir ákveðin óvissa.
Að lokum fór Ólafur yfir mikilvægi aukinnar framleiðni í byggingariðnaði en þar skiptir nýsköpun m.a. miklu máli. Útgjöld fyrirtækja í byggingariðnaði til nýsköpunar eru minni en í flestum öðrum atvinnugreinum, og því eru mikil sóknarfæri í auknum rannsóknum innan greinarinnar.
