Skortur er á íbúðarhúsnæði um allt land en vandinn er mismunandi eftir landsvæðum. Á meðan ör fólksfjölgun og hæg uppbygging hefur valdið skorti á höfuðborgarsvæðinu, er vandinn á landsbyggðinni víða sá að markaðsverð húsnæðis er undir byggingarkostnaði. Húsnæðisáætlanir sveitarfélaga eru tæki til að koma í veg fyrir að ástand á borð við það sem nú er á húsnæðismarkaði skapist aftur.
Þetta er á meðal þess sem fram kom í erindi Sigrúnar Ástu Magnúsdóttur, verkefnastjóra húsnæðisáætlana hjá Íbúðalánasjóði, á Húsnæðisþingi sem haldið var á mánudag.
Þúsundir ungs fólks fastar í foreldrahúsum
Ísland hefur gengið í gegnum sveiflur á húsnæðismarkaði. Tiltölulega stórir árgangar ungs fólks hafa komið inn á fasteignamarkað á undanförnum árum á sama tíma og nýbyggingar hafa ekki verið færri síðan á 6. áratugnum. Um þessar mundir eru búa um 20.000 manns á aldrinum 20-29 ára í foreldrahúsum og hefur sá fjöldi farið vaxandi.
Fjöldi íbúa á hverja íbúð hér á landi hefur hækkað undanfarin ár á meðan hann hefur almennt farið lækkandi á hinum Norðurlöndunum. Í dag eru um 2,5 íbúar í hverri íbúð á Íslandi en annars staðar á Norðurlöndum eru um 2 íbúar í hverri íbúð.
1% íbúða á höfuðborgarsvæðinu í stöðugri leigu til ferðamanna
Hluti húsnæðisvandans felst í aukinni skammtímaleigu íbúða til ferðamanna. Í erindi Sigrúnar kom fram að um 1,2% íbúða á höfuðborgarsvæðinu hafa verið í leigu á Airbnb í 180 daga eða fleiri á síðustu 12 mánuðum. Staðan er öðruvísi á mörgum öðrum landsvæðum þar sem minna er um að íbúðir séu í svo mikilli útleigu á Airbnb.Allir hafi aðgengi að húsnæði við hæfi
Flest sveitarfélög á landinu vinna nú að gerð húsnæðisáætlana í samstarfi við Íbúðalánasjóð. Markmiðið með húsnæðisáætlunum er að tryggja að fjölgun íbúða í einstökum sveitarfélögum og á landinu öllu sé í takt við mannfjöldaspár og breyttar fjölskyldugerðir. Með þeim hætti er gengið úr skugga um að allir hafi aðgang að öruggu húsnæði við hæfi.48 sveitarfélög hafa nú hafið vinnu við húsnæðisáætlun og eru 15 þeirra ýmist langt komin eða hafa birt áætlun. Sem dæmi um afrakstur vinnunnar má nefna að sveitarfélögin á Suðurnesjum gera ráð fyrir samtals 1.000 nýjum íbúðum á árunum 2017-2021.
Mikilvægt að greina vandann nákvæmlega
Sigrún Ásta Magnúsdóttir, verkefnastjóri húsnæðisáætlana: „Það er mjög ánægjulegt að sjá heilt landssvæði takast á við þær miklu áskoranir sem munu fylgja ef spá um mikla mannfjöldaaukningu ganga eftir, en öll sveitarfélögin á Suðurnesjunum eru nú á lokametrunum við gerð sinnar húsnæðisáætlunar.Annar vandi blasir hins vegar við á landsbyggðinni þar sem á mörgum landssvæðum hefur nánast ekkert verið byggt svo árum og jafnvel áratugum skiptir. Það er mikilvægt að við greinum þann vanda með nákvæmum hætti eftir ólíkum landssvæðum og þar eru húsnæðisáætlanir sveitarfélaga lykilþáttur.“
