Vísbendingar eru um að hægja sé á hækkunum íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu. Þetta er á meðal þess sem kom fram á fjölmennum hádegisfundi hjá Íbúðalánasjóði í dag þar sem farið var yfir stöðu mála á fasteignamarkaði.
Hækkunartaktur vísitölu íbúðaverðs náði hámarki í maí þegar fasteignaverð hafði hækkað um 23,5 prósent á einu ári. 12 mánaða hækkunartakturinn í ágúst var aftur á móti 19,1%. Miklar hækkanir fasteignaverðs að undanförnu eiga sér sínar skýringar. Aukning kaupmáttar, lækkun vaxta íbúðalána og skortur á nýjum íbúðum eiga hvert um sig sinn þátt í að kynda undir verðhækkunum á fasteignamarkaði undanfarin misseri. Hækkunin er þó verulega umfram þróun undirliggjandi stærða eins og bent var á í nýútgefinni mánaðarskýrslu sjóðsins. Að mati hagdeildar Íbúðalánasjóðs eru því líkur til að smám saman dragi úr verðhækkunum á fasteignamarkaði á næstu misserum, sér í lagi ef framboð fasteigna eykst í takti við þær áætlanir sem sést hafa að undanförnu. Lækkanir eru þó ekki í augsýn eins og sakir standa.Vextir og verðbólguvæntingar hafa lækkað
Undanfarin ár hefur launavísitala hækkað á sama tíma og vextir á nýjum íbúðalánum hafa farið lækkandi. Þetta á einkum við um vexti á grunnlánum, en lífeyrissjóðir bjóða nú íbúðalán með 70% veðsetningarhlutfalli á um 3,6% föstum vöxtum. Viðbótarlán eru síðan á hærri vöxtum. Þegar vextir á grunnlánum og viðbótarlánum lækka hefur það þau áhrif að greiðslubyrði lækkar miðað við tiltekna fjárhæð lántöku. Ofan á þetta bætist að væntingar heimilanna um verðbólgu næsta árið eru lægri en þær hafa áður verið. Af þessum sökum er væntur fjármagnskostnaður vegna verðtryggðs láns á bestu fáanlegu föstu vöxtum nú lægri en hann hefur verið, að minnsta kosti síðan 2004. Ætla má að sum heimili líti á þetta sem tækifæri til að taka hærri lán með meiri veðsetningu sem getur ýtt undir verðþrýsting á markaði.Veðsetning hefur haldist svipuð
Veðsetningarhlutföll nýrra íbúðalána hafa vaxið hóflega undanfarin misseri. Meðalveðsetning nýrra íbúðalána hjá viðskiptabönkunum var rúmlega 70% á fyrsta ársfjórðungi þessa árs. Að meðaltali er veðsetning nýrra íbúðalána hjá bönkunum talsvert undir hámarksveðsetningu samkvæmt reglum Fjármálaeftirlitsins, sem er á bilinu 85-90% eftir því hvort um fyrstu kaup er að ræða. Vert er að fylgjast náið með þróun veðsetningar næstu misserin.Fjöldi nýrra íbúða hefur ekki haldið í við fólksfjölgun
Framboð nýrra íbúða hefur ekki haldið í við þörf á byggingu nýrra íbúða undanfarin fjögur ár. Fjöldi nýrra íbúða á fyrri helmingi þessa árs slagaði í fjölda íbúða allt árið í fyrra. Vegna mikillar fólksfjölgunar er það þó mat Íbúðalánasjóðs að framboðsskorturinn hafi ívið versnað á fyrri helmingi ársins. Gangi spár um fólksfjölgun og uppbyggingu íbúða eftir er von um að smám saman muni leysast úr þessari stöðu á næstu árum. Spár um slíkt eru þó háðar mikilli óvissu, meðal annars um fólksfjölgun og fjölda nýrra íbúða.Mikilvægt að huga að hagsmunum viðkvæmra hópa á markaðnum
Óstöðugleiki, verðsveiflur og framboðsskortur á húsnæðismarkaði koma verst niður á þeim hópum sem eru viðkvæmastir fyrir á markaðnum, meðal annars leigjendum og fólki með lágar tekjur. Mikilvægt er að þeir sem standa að umræðu og stefnumótun í húsnæðismálum sýni ábyrgð í þessari stöðu.Glærur af fundinum
